Με τον N. 4990/2022 (ο «Νόμος») ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/1937 σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις διατάξεων του ενωσιακού δικαίου (whistleblowers).
Ο Nόμος προβλέπει ένα ολoκληρωμένο πλαίσιο προστασίας των εργαζομένων που απασχολούνται σε επιχειρήσεις, τόσο του δημοσίου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι αναφέρουν εσωτερικά, εξωτερικά ή με δημόσια αποκάλυψη περιπτώσεις τέτοιων παραβιάσεων.
Οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα με πενήντα (50) έως διακόσους σαράντα εννέα (249) εργαζόμενους όφειλαν, σύμφωνα με το άρθρο 9 του Νόμου, να συμμορφωθούν με την υποχρέωση ορισμού Υπευθύνου Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών («ΥΠΠΑ») έως τη 17η Δεκεμβρίου 2023, η δε σχετική ενημέρωση της Επιθεώρησης Εργασίας πρέπει να λάβει χώρα εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών από την εν λόγω συμμόρφωση.
Αναφορικά με το πρόσωπο που δύναται να οριστεί ως ΥΠΠΑ, αυτό μπορεί να είναι είτε εργαζόμενος του εκάστοτε φορέα είτε τρίτο πρόσωπο, το οποίο και θα επιφορτιστεί με τη συγκέντρωση και διαχείριση των αναφορών αυτών.
Εξάλλου, με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 47312/2023 (ΦΕΚ Β’ 6944/11.12.2023) (η «ΚΥΑ») εξειδικεύονται μία σειρά από ζητήματα που αφορούν τον Νόμο, όπως η διαδικασία υποβολής, παραλαβής και παρακολούθησης αναφορών.
Πιο συγκεκριμένα, η KYA αναφέρει ότι η υποβολή της αίτησης μπορεί να πραγματοποιηθεί επώνυμα ή ανώνυμα, εγγράφως, προφορικώς ή μέσω μίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας η οποία λειτουργεί στον διαδικτυακό τόπο του φορέα.
Σε κάθε περίπτωση ο ΥΠΠΑ παρέχει στον αναφέροντα, εφόσον του ζητηθεί, κάθε αναγκαία πληροφορία σχετικά με τα δικαιώματα του και τη διαδικασία διαχείρισης των αναφορών.
Την παραλαβή της αναφοράς ακολουθεί η ενημέρωση του αναφέροντος εντός επτά (7) εργάσιμων ημερών σχετικά με τις ενέργειες που πρόκειται να αναληφθούν.
Ο ΥΠΠΑ υποχρεούται να διασφαλίσει την εμπιστευτικότητα και την προστασία των προσωπικών δεδομένων του αναφερόμενου και όποιου κατονομάζεται στην αναφορά και να καταχωρήσει την αναφορά σε ειδικό αρχείο.
Μετά την παραλαβή της αναφοράς, ο ΥΠΠΑ υποχρεούται να τη διαχειριστεί με ένα εκ των κάτωθι εκτιθέμενων τρόπων:
– Διαβίβαση ψευδωνυμοποιημένης της αναφοράς στους αρμόδιους φορείς προς διερεύνηση.
– Αρχειοθέτηση αναφοράς σε περίπτωση που αυτή κριθεί αόριστη, παράλογη, ακατάληπτη, ή ότι δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του νόμου ή δεν συντρέχουν σοβαρές ενδείξεις παραβίασης.
– Διαβίβαση αντιγράφου της αναφοράς στον κατά τόπο αρμόδιο Εισαγγελέα και σχετική ενημέρωση του αναφέροντος, σε περίπτωση ενδείξεων τέλεσης αυτεπαγγέλτως διωκόμενης αξιόποινης πράξης.
Σε περίπτωση παραλαβής από αναρμόδιο πρόσωπο οιασδήποτε αναφοράς, αυτό οφείλει να τη διαβιβάσει αμελλητί στον ΥΠΠΑ του εν λόγω φορέα.
Ο ΥΠΠΑ παρακολουθεί την υπόθεση διατηρώντας επικοινωνία με το αρμόδιο όργανο του φορέα, το οποίο έχει αναλάβει τη συγκεκριμένη αναφορά και, το οποίο οφείλει να ενημερώνει έγκαιρα τον ΥΠΠΑ για τις ενέργειες που αναλαμβάνονται.
Τέλος ο ΥΠΠΑ οφείλει, εντός εύλογου διαστήματος που δεν δύναται να υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες από τη βεβαίωση της παραλαβής της αναφοράς ή, σε περίπτωση που αυτή δεν έχει αποσταλεί, τους τρεις (3) μήνες από το πέρας των επτά (7) εργάσιμων ημερών από την υποβολή της αναφοράς, να ενημερώσει τον αναφέροντα σχετικά με την πορεία της υπόθεσης.
